Bewustzijn van risico op huidkanker door te zonnen is nog niet groot genoeg

Daniel Kadouch (37) is dermatoloog bij Centrum Oosterwal in Alkmaar. Hij sloot zijn opleiding af met een proefschrift over huidkanker. ,,Het is de kankersoort die momenteel het snelst in aantallen toeneemt’’, weet hij.

,,Bij het merendeel van de huidkankergevallen, rond de 75 procent, betreft het een basaalcelcarcinoom. Dat is vaak relatief onschuldig en kan meestal vrij eenvoudig worden verwijderd. Bij ongeveer tien procent gaat het om melanomen. En die zijn zeer gevaarlijk. Die kunnen immers naar binnen groeien en zorgen voor uitzaaiingen in het hele lichaam, met mogelijk fatale gevolgen.’’

Een basaalcelcarcinoom openbaart zich meestal als een slecht genezend wondje. Melanomen ontstaan vaker als nieuwe moedervlekken. ,,Let extra op als je merkt dat de diameter van een moedervlek groeit, van kleur verandert of als het gaat bloeden. Laat bij twijfel altijd een arts naar zo’n plekje kijken. Wij doen dat graag. Want als huidkanker in een vroeg stadium wordt ontdekt, is het aanzienlijk beter te behandelen en zijn de risico’s kleiner.’’

Vermijden
Op zich zijn de externe risico’s tamelijk eenvoudig te vermijden: gewoon zoveel mogelijk uit de zon blijven. ,,Wij verdelen de huidtypes in zes schalen. De meest risicovolle huidsoort is die van rosachtige mensen. Mensen met rood haar en sproeten. Het minste risico lopen donkergekleurde mensen. Hoe meer pigmentcellen je in de huid hebt, hoe minder gevoelig de huid is voor de zon.’’

Zonvakanties
Veel van zijn patiënten zijn tussen de vijftig en tachtig jaar oud. ,,Sinds de jaren zestig namen zonvakanties toe, terwijl men destijds amper weet had van de schadelijke effecten van de zon. Mensen smeerden niets op de huid om maar zo snel mogelijk bruin te worden. Inmiddels is bekend dat de zon gevaarlijk kan zijn. Toch houdt men er nog steeds niet genoeg rekening mee. Dat bewustzijn moet echt nog groter worden.’’

Bovendien wordt een ’lekker bruin kleurtje’ vaak met positieve zaken geassocieerd, zoals luxe zonnige vakanties en een goede gezondheid. En het is ook hipper om bruin te zijn. Ooit was dat anders. Lang was wit de populairste huidskleur. Want wie een witte huid had, toonde daarmee aan geen landarbeider te zijn en dus rijk. Bovendien was men preutser, waardoor meer kleding het lijf bedekte.

Met de opkomst van de industriële revolutie werkten arbeiders echter veel vaker binnen en bleven ze dus ook witter. Dat devalueerde de waarde van een witte huid. Een bruingebrande huid werd echter pas echt hip toen Coco Chanel in 1923 na een vakantie op een cruiseschip met een flinke bruine toet de pers te woord stond en verkondigde dat een bruine huid hip was. De woorden van het mode-icoon hadden veel invloed. Plots wilde iedereen bruin zijn.

Wat ook al niet hielp was dat vele doktoren tot de jaren zestig verkondigden dat het gezond was om in de zon te zitten. Let wel, dat was in de tijd dat doktoren ook mensen aanmoedigden eens te gaan roken als deze last hadden van stress, en zelfs figureerden in reclames voor sigaretten.

Toen de economie hoogtijdagen beleefde rond de jaren zeventig kwamen daar ook nog eens de opeens voor velen betaalbare zonvakanties naar landen als Spanje bij. Toen uiteindelijk overduidelijk werd dat die zon helemaal niet zo gezond was en zelfs gevaarlijk, stelden doktoren hun meningen bij. Maar de gewoonte te zonnen om zo bruin mogelijk te worden, zat er bij veel mensen toen al ingebakken.

Inhaalslag
En dus is nog altijd een inhaalslag nodig. Kadouch: ,,Het scheelt ook dat geen sprake is van een direct en snel waarneembaar oorzaak-gevolg verhaal. Zoals er wel is als je bijvoorbeeld een pan heet water over je huid krijgt. Dat zie en voel je meteen. De gevolgen van schadelijke blootstelling van de huid aan de zon zullen meestal pas veel later blijken en vaak is ook sprake van een cumulatief verhaal. Langer en vaker in de zon zitten, verhoogt de kans op huidkanker op de lange termijn.’’

Kadouch beseft terdege dat een bruine huid ook nog altijd een bepaalde status heeft. ,,Het wordt nog steeds vaak ’een gezond kleurtje’ genoemd. Ik ben er voor om mensen op het gezond verstand aan te spreken in plaats van ze iets te verbieden. Ik zie de schadelijke gevolgen van de zon dagelijks. Ik heb al meer dan vijfduizend operaties verricht om huidkanker te verwijderen. Maak mensen duidelijk dat de zon gevaarlijk is voor de huid. En voed kinderen met dat besef op, zodat de volgende generatie zich bewuster is van de gevaren.’’

Zonwerende kleding
Zelf onderneemt hij op dat vlak ook actie. Na al die duizenden operaties om huidkanker bij mensen te verwijderen, besloop hem steeds vaker het gevoel dat hij aan het dweilen was met de kraan open.

,,Ik wilde meer doen dan alleen de schade repareren. Ik wilde iets doen om de schade waar mogelijk ook te voorkomen. Daarom lanceer ik komende maand Tenue de Soleil, een zwemkledinglijn voor kinderen. Kleding biedt altijd enige bescherming tegen de zon, maar deze kleding is dusdanig vervaardigd dat het 99 procent van de zonnestralen weghoudt van de huid. Vooral bij kinderen is dat heel belangrijk. Bij hen is de huid nog extra kwetsbaar.’’

De zonwerende kleding is gemaakt van plastic afval uit de zee. ,,Dus het is ook duurzaam. Door de materialen op een speciale manier te weven, werkt deze extra beschermend.’’

Het oppervlakte van het lichaam dat de badkleding bedekt is uiteraard ook groter. ,,Je hebt natuurlijk weinig aan een zonwerende maar tegelijk ook minuscule bikini. Dus gaat het om badpakken met mouwen en bij de jongens om knielange broeken en T-shirts met mouwen. Maar dan wel fashionable.’’

Over fashionable gesproken. In Azië wordt een witte huid momenteel steeds populairder. ,,Daar zie je echt een kentering. Een witte huid is daar juist steeds hipper aan het worden. Het zal geen verrassing zijn als ik je vertel dat ik die trend graag zou zien overwaaien naar de rest van de wereld.’’

Gepubliceerd in Noordhollands Dagblad, 27 mei 2020 door journalist Frenk Klein Arfman