Zweet helpt ons lichaam op temperatuur te blijven, maar waarom stinkt het soms zo? Zweetvoeten kunnen allerlei oorzaken hebben, die je niet per se met wassen en schrobben te lijf moet gaan. Dermatoloog Menno Gaastra wordt gevraagd in de Volkskrant hoe dit zit.
Waarom stinken sommige volwassen voeten een uur in de wind, terwijl babyvoetjes uitnodigen tot teder knabbelen? Op zichzelf stinken zweetvoeten niet, ze geuren zelfs amper. Het vocht dat uit onze zweetklieren komt, bestaat voornamelijk uit water, zouten en olieachtige stoffen uit de talgklier.
Een beetje vocht en een laagje vet geeft ons grip op de omgeving: met droge voeten was het voor onze voorouders wellicht lastig klimmen. Zweten is bovendien belangrijk, omdat het ons lichaam helpt op temperatuur te blijven.
Gemiddeld zweten we ongeveer een liter per dag en eentiende daarvan, de inhoud van een glas wijn, verliezen we via de voeten. Zo nodig schroeft het lichaam die zweetproductie op tot wel drie keer zoveel, zegt hoogleraar Wouter van Marken Lichtenbelt van Maastricht UMC. ‘Als we veel trainen, of als we in een warmere omgeving komen, worden de zweetklieren groter en en gaan meer klieren meedoen.’
Kwart miljoen zweetklieren
Onze voeten bevatten de meeste zweetklieren, ongeveer 125 duizend per stuk. Dat zijn voornamelijk exocriene zweetklieren, bedoeld om snel af te koelen. Rond de oksels en de geslachtsdelen stoten apocriene zweetklieren vocht uit met iets meer geur, wat vermoedelijk ook een seksuele functie heeft. Zulke luchten vind je niet op de voeten. Eventuele geuren daar zijn afkomstig van bacteriën en schimmels op de huid. Wanneer ze een tijdje verkeren in een al te vochtige omgeving, nemen ze in aantal toe en gaan ze stoffen produceren waar onze neus gevoelig voor is.
Zo raak je al wassend van de regen in de drup, want precies die disbalans van je voetenbiotoop veroorzaakt weer meer stank. Bovendien worden voeten zo kwetsbaar voor nare schimmelinfecties en wratten.
Hormonen
Zoals gezegd is de ene voet de andere niet. Dat de voeten van puberjongens bijvoorbeeld notoire stinkerds zijn, heeft te maken met hun overvloedige hormoonproductie. Testosteron verandert de talgproductie, waardoor de biotoop sneller uit balans raakt. Mannen zweten meer dan vrouwen, simpelweg omdat ze meer zweetklieren hebben. En zwaarlijvige mensen zweten weer meer dan dunne, omdat ze naar verhouding minder huidoppervlak hebben om de warmte af te voeren. Dat alles kan zijn weerslag hebben op de voetengeur.
Voeten die ondanks gedegen hygiëne buitengewoon blijven stinken, hebben nogal eens pitted keratolysis, een huidaandoening veroorzaakt door lichaamsvreemde bacteriën. Deze bacteriën koloniseren vochtige voeten, die hierop vaak reageren met nog meer zweten. De geur komt door de zwavelverbindingen die de eencelligen aanmaken. Vaak is de huidaandoening herkenbaar aan een droge, schilferige huid met kleine putjes erin, soms alleen aan de stank en eventueel jeuk. Wat helpt is antibiotische zalf.
Lastiger te behandelen zijn voeten die onder alle omstandigheden tegen de klippen op zweten. Mensen die daar last van hebben, zegt Gaastra, zijn soms te helpen met botulinetoxine (botox), dat de spieren van de zweetklieren zodanig verlamt dat ze minder zweet uitpersen. Ook schrijven artsen in uitzonderlijke gevallen het antitranspiratiemedicijn oxybutynine voor.
Sokken op 60 graden
Het overgrote deel van hinderlijke stinkvoeten is echter eenvoudig te verhelpen door de bekende huis-, tuin- en keukenmiddelen. ‘Draag ademende schoenen, liefst twee paar per dag, zodat ze kunnen drogen’, somt Gaastra op. ‘Was je sokken op minimaal 60 graden, zodat alle bacteriën doodgaan. Douche niet te lang en te warm en droog je voeten goed af.’
Verder waarschuwt de dermatoloog voor al te geurige voetendeodorant, aangezien die irritatie en eczeem kan veroorzaken. Een laatste tip: mochten je voeten een beetje droog aanvoelen na het wassen, smeer ze dan ter bescherming in met een neutrale, vettige crème. ‘Dat is goed voor de balans van de dierentuin op je voeten.’
Bekijk hier het artikel geplaatst in de Volkskrant 24 februari 2022 geschreven door Enith Vlooswijk.
